Kolagen - najważniejsze białko strukturalne

Kolagen  - najważniejsze białko strukturalne

Kolagen można odnaleźć w każdym fragmencie ludzkiego ciała – skóra, kości, zęby, mięśnie, stawy, więzadła, naczynia krwionośne, rogówka, wiele narządów (jelita, macica, wątroba).  Dlatego też, można śmiało powiedzieć, że jest najważniejszym białkiem strukturalnym. Stanowi ok. 30% wszystkich białek organizmu.

Aktualnie znanych jest 29 rodzajów kolagenu występujących w żywych organizmach (oznaczone są one cyframi rzymskimi od I do XXIX). Z punktu widzenia dietetycznego najważniejsze są kolagen typu I, II i III.

Funkcje kolagenu

Kolagen pełni w organizmie człowieka bardzo ważne funkcje:

• tworzy zwartą strukturę skóry, jednocześnie zapewniając jej elastyczność i odpowiednie nawilżenie 
• warunkuje prawidłową budowę tkanki chrzęstnej w stawach, wpływa na jej odporność na rozciąganie i zapewnia odpowiedni kształt
• odpowiada za proces tworzenia mazi stawowej, która warunkuje prawidłowe działanie powierzchni stawowych
• wchodzi w skład mięśni i ścięgien, tworząc włókna kolagenowe
• wchodzi w skład układu kostnego, warunkując twardość kości, odporność na złamania
• odpowiada za prawidłowy wzrost i regenerację włosów i paznokci
• wpływa na elastyczność naczyń krwionośnych

Synteza kolagenu, a wiek

Kolagen, jak każde białko, składa się z aminokwasów i powstaje w procesie biosyntezy, a następnie jest degradowany w tkankach. Badania naukowe wskazują, iż po 25 roku życia zaczynają przeważać procesy kataboliczne, czyli więcej kolagenu jest zużywane niż produkowane. U kobiet po 50. roku życia (w okresie menopauzalnym) następuje kolejny spadek w produkcji kolagenu. Po 60. roku życia kolagen przestaje być syntetyzowany przez organizm u obu płci. 

Niedobory kolagenu

W wyniku niedoborów kolagenu kości stają się kruche i podatne na złamania, chrząstka stawowa traci swoją elastyczność, co objawia się bólami kostno – stawowymi. Niedobór mazi w stawie powoduje ból, ograniczenia w mobilności. Objawem niedoboru kolagenu są również deformacje dłoni stóp (zwłaszcza palce), suche, łamliwe i wypadające włosy, zniszczone paznokcie i przybywające zmarszczki. Niedobór kolagenu objawia się również zmianami w obrębie kurczliwości naczyń krwionośnych.

Spożycie kolagenu z dietą i suplementacja

Kolagen występuje naturalnie w produktach odzwierzęcych (galarety mięsne, rybne, galaretki owocowe przygotowane na żelatynie, wywary kostne, golonki, mięsa z dużą ilością ścięgien). Uwzględnienie tych produktów w codziennej zdrowej diecie, w ilościach, które miałyby pokryć niedobory tego białka strukturalnego, jest trudne. Żelatyna, produkty mięsne oraz wywary mają wysoki potencjał zakwaszający (PRAL), co może sprzyjać rozwojowi innych chorób (dna moczanowa, cukrzyca). Aktualne zalecenia żywieniowe rekomendują ograniczenie spożycia tłustych mięs oraz zamianę wywarów mięsnych na warzywne.

Stąd też stosowanie suplementacji doustnej kolagenu jest zasadne u osób, które mają objawy niedoboru kolagenu jak również u osób, które intensywnie trenują i są narażone na mikrourazy w obrębie stawów, mięśni i więzadeł. Do rozważenia jest również suplementacja kolagenu, u osób zdrowych w wieku powyżej 50. roku życia, gdy produkcja endogennego kolagenu ustaje, aby zapobiegać jego niedoborom. 

Dawka kolagenu i niezbędne dodatki

Badania wskazują, że przyjmowanie 2,5–15-gramowej dawki kolagenu w ciągu dnia jest bezpieczne i skuteczne. Im większa zawartość kolagenu w preparacie tym lepiej. Dobrze jeśli preparat zawiera również substancje, które wspomagają metabolizm włókna kolagenowego, takie jak witamina C, glukozamina oraz kwas hialuronowy.

Mgr inż. Magdalena Szymańska | Dietetyk